Son yazılar

TÜRKAlevi

11 Ocak 2003 Cumartesi

Son Söz Ve Kaynakça


SON SÖZ

Beydili Boyunu incelememizin nedeni; Oğuz Türkmenleri içinde Tuna boylarından bugünkü Türkmenistan'a değin uzanan coğrafyada en yaygın bir topluluk olmasından kaynaklandığı gibi, binlerce yılık törelerini halen devam ettirdiklerinden dolayı özel olarak seçtik. Diğer Türkmen oymaklarının bir çoğu kentleşme ile birlikte geleneklerini yitirmişlerdir. Ülkemizde ise Beğdili obaları Edirne'den Kars'a kadar her yörede vardır. Beğdililer özgün bir Türk Kültürel kimliğe sahiblerdir. Araştırma yaptığımız Yozgat-Tokat-Sivas bölgesinde Beğdili toplulukları; etnografik, folklorik, filolojik, dini inanç ritüelleri açısından Oğuz töresini yaşatmaktadırlar.

Bu Türkmen kimliklerinden dolayıda zülmedilmiş, tarih boyunca kimlik mücadelesi vermişler, bu nedenle Raka Çölleri'ne sürgüne gönderilmişlerdir. Bu mücadelenin odağınıda da üç temel ilke vadır. ''Eline beline diline sahib olmak.'' Bugün ''Eline Beline Diline Sahib Olmak'' düsturunun ulusal siyasal bilinçdeki adı; ''Ulusal Devlet'?e, Ulusal Dil'e, Ulusal Tarih'e sahib çıkmaktır.'' Bu ereğin temel rengide ''TÜRK EBRUSU'' çerçevesinde hayatiyet kazanmasıdır. Ebruyu teşkil eden hakim renk bayraktaki kızılak, Türkçe'deki duruluk, Oğuz Han'dan gelen tarih bilincidir. Bin yıllık Anadolu tarihi, kültürü, dini, dili; ''Türk Ebrusu'' alışımından ''Türkiye'' tablosunu Atatürk yaratmıştır. Oğuz Han'ın torunları olarak bizlerde bu tabloya sıkı sıkıya sahib çıkmalıyız...

DİPNOTLARI VE KAYNAKÇA

1. Güler TANYILDIZ: ''BEYDİLİ'Yİ ARARKEN'' Yeni Hayat Dergisi sayı:62, Aralık 1999 İst. ( Sn. Tanyıldız?ın memleketi Sivas'ın Kangal İlçesi'nin Kocakurt Köyü?nü ziyaretiyle; duygusal olarak kaleme aldığı bu makalesi, binlerce yıllık tarihsel bilincin dışa vurumudur. Keşke her Türkmen Kızı da böyle bir davranış gösterip tarihini sahiplense...)
2. Kürşat KARACABEY: ?Kızılbaşlık (Türk Aleviliği) Üzerine? I-II, Yeni Hayat dergisi sayı:30-31, 33 (Sn.Karacabey?in;Hz.Ali, Alevilik, Şeyh Bedrettin ile ilgili düşüncelerine katılmasamda; Kızılbaşlık?ın Türklük ile özdeş olduğu saptamasına aynen iştirak ediyorum.)
3. Dr.İsmail Kaygusuz: ?İNANÇ, DÜŞÜNCE VE SİYASAL TARİH BAĞLAMINDA: ALEVİLİK; KAYNAĞI, KÖKLERİ VE GELİŞİMİ? adlı yayınlanmamış eserinden alınma:(Yakut'un (ö.1229) ?Mudjam al Buldan III? (s.445-458) yapıtının içindedir.; (Yakut, Mudjam al Buldan III, Beyrut-1376, s.441-442.; Z.V.Togan, İbn Fadlans Reisebericht, Leipzig-1939, XXIV.); (M.E.Masson, Axsengeran, Taşkent-1953, res.20-21), (karş. Bahaeddin Ögel, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, 3.baskı, Ankara-1988, lev.35, 36, 37) Prof.Dr. Emel Esin'in kendi sözleriyle; ?Bu tip 10.yüzyılda Halife Ali'yi aşırı sevip sayan (Alevi) Türklerin betimlerini çağrıştırmaktadır. 'Alevi' Türkler tanımlamasını ilk kez, 10.yüzyıl gezgini Abu Dulaf'ın kullandığı bilinir. Abu Dulaf Misar bin Muhalhil, Samaniler devletinin (Samanoğulları) en güçlü hükümdarı Nasr bin Ahmed'in (914-943), saltanatının son yıllarında Çin'e elçilik göreviyle gönderdiği kişidir.' (Emel Esin, Turcica XVII, 1985, s.12) Bu konuda Ebubekir Muhammed b. Cafer Narşaki'nin 943-948 yılları arasında yazdığı Buhara Tarihi?nde de destekleyici bilgiler bulunmaktadır: (Richard N.Frye, 'On The History of Bukhara by Narshaki ) 'Ayrıca Yusuf Has Hacib'in, Tavraç Buğra Han'a 1069'da yazıp sunduğu, devlet yönetimine ilişkin Kutadgu Bilig (Kutlu Bilgi) adlı yapıtında, 'Aleviler birle katılmak ayur (Alevilerin birlikte (bize) katılmasını öğretir)' başlığı altındaki bölüm, Karahanlılar devletinde Alevilerin hatırı sayılır varlığının ve saygınlığının kanıtıdır.' 'Son olarak, Temmuz 1051'de İran körfezinin güneybatı kıyısında bulunan Yamama kentine uğrayan Nasır Husrev, buranın yönetici ve oturanlarının Aleviler olduğunu; Alevi emirlerin her birinin üç-dörtyüz atlı korumaları bulunduğunu yazmaktadır. Ayrıca Zeydi mezhebine bağlı bulunan Yamamalıların dua etmeğe (namaza); 'Muhammed ve Ali insanoğlunun en hayırlısıdır,' ve 'haydi bu en hayırlı (işe) tanık olmaya geliniz!' sözleriyle çağrıldıklarına dikkat çekmektedir. Yaşadığı yüzyılın en büyük gezgini, bilgin ve filozofu Nasır Husrev İsmaili Aleviliğini İran ve Ortaasya'ya ilk yayan Dai olarak tanınmaktadır. Nasır Husrev'in Alevi terminolojisini 'Alid' olarak Batı dillerine çevirmiş olsalar da, onun Zeydileri, İsmailileri ve Oniki İmamcı aşırı Şiiliği ifade ettiğinin ayırdına varmışlardır. (Bkz.Naser-e Khosraw's Book of Travels (Safarnama), Farsçadan İngilizceye çev. W.M.Thackstone, Jr., State Univ. of New York, 1986, s, 86, dpnt.33).
4. Dr.İsmet Çetin: 'Türk Edebiyatında Hz.Ali Cenknameleri' Kül.Bak.Yay.Ank.1997 Bkz.
5.Prof.Dr.Mustafa Akdağ: 'Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgas' 'Celali İsyanlarıi', Bilgi Yay. Ank.1975 ve Çetin Yetkin: 'Türk Halk Hareketleri ve Devrimleri', Say.Yay.3.Bas.İst.1984 Bkz.
6. İsmail ONARLI: 'Şah İsmail' Can Yay.İst.2000 Bkz.
7. İsmail ONARLI: : 'Alevi Araştırmaları Üstüne' Şahkulu Sultan Dergisi Sayı;1 Güz 1998 (Ekim 1998) S.31-58 Şahkulu Sultan Külliyesi Vakfı Yay. İst.
8.Prof.Dr.Fuat Köprülü: 'Osmanl Devleti?nin Kuruluşu', TTK.yay.2.Bas.Ank.1984 ve - V. GORDLEVSKİ, : ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ, (Çev. : Azer YARAN), Ankara, Onur Yay. ve - İbni Bibi; Anadolu Selçuklular Tarihi; Çev.Prof.Dr. Mürsel Öztürk Kültür Bakanlığı yay. Ank.1996 Bakınız.
9.Prof. Dr. Faruk Sümer, Oğuzlar (Türkmenler) boy teşkilat Destanları, Ana yay. 3. Basım 1980 İst. S. 210-211 ar.çiz. ve 297 ve Prof.Dr.Faruk Sümer: ''Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişiminde Anadolu Türklerinin Rolü'' Güven. Mat.yay.Ank.1976
10.Ord..Prof.Dr.A.Zeki Velidi Togan: ''Umumi Türk Tarihi'ne Giriş'', 3.Bas. Enderun Yay.İst.1981 s.60
11.İsmail ONARLI: ''Şeyh Hasan Aşireti-Anayurttan Anadoluya'' Aydüşü Yay. İst.2001 s.122-124 ve İsmail Onarlı: ''Hamza Baba'' Can Yay. İst.2001 s.16-17; Prof.Dr.Osman Turan: ''Selçuklular Zamanında Türkiye'' Turan Neş.İst.1971 Bkz.
12.Feridun M. Emecan: ''İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası'', Kitabevi yay. İst.2001 s.13-14 (İbni Bibi, El-evâmirü'l-Alâiyye fi'l-umûri'l-Alâiyye, Selçuknâme, trc.M.Öztürk, Ankara 1996, I. S.430-431,454)'den aktarma.
13. Prof.Dr. Halil Cin: ''Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması'' Boğaziçi Yay. 2.Bas. İst.1985 s.57
14.Ömer Lütfi Barkan: ''Türkiye'de Toprak Meselesi'' Gözlem yay.İst.1980 Bkz.
15. ''Defter-i Hakan-i Dizisi:III, 387 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri, (937/1530), II, Amasya, Çorumlu, Sivas-Tokat, Sonisa-Niksar, Kara-hisar-ı Şarki, Canik, Trabzon, Kemah, Bayburt, Malatya, Gerger-Kahta ve Divriği-Darende Livaları'' Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı yay.Ank.1997
16. ''116 Numaralı Mühimme Defteri s.239'dan aktaran: Cengiz Orhonlu: ''Osmanlı İmparatorluğu'nda Aşiretlerin İskanı'' Eren Yay.İst.1987 s38
17. Cengiz Orhonlu: ''Osmanlı İmparatorluğu'nda Aşiretlerin İskanı'' Eren Yay.İst.1987 s.113
18. Cevdet Türkay: ''Başbakanlık Arşiv Belgelerine göre: Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatler'', İşaret Yay. İst. 2001 s.29, .58, 126, 142, 164, 176, 177, 203, 204, 223-224, 232, 236-237, 239, 273, 278, 282, 297, 325 ve 329, 362, 384, 416, 423, 428, 441, 445, 451, 461, 502, 534, 551. 611, 635, 646,
19. Ali Rıza Yalman (Yalkın): ''Cenupta Türkmen Oymakları'', Haz.: Sabahat Emir, Kül Bak.Yay. Ank. 1977 Cilt:I s.4-5
20. Ali Rıza Yalman (Yalkın): ''Cenupta Türkmen Oymakları'', Haz.: Sabahat Emir, Kül Bak.Yay. Ank. 1977 Cilt:II s.128 ve 510-512
21. Ali Rıza Yalman: Age. s.37
22. Nihat Çetinkaya: ''Iğdır Tarihi ''Tarh, Yer Adları ve Bazı Oymaklar Üzerine'', TDAV. Yay. 1st.1996
23. Prof. Dr. Faruk Sümer, Oğuzlar s.298-299
24. Ali Rıza Yalman: ''Cenupta Türkmen Oymakları'', Cilt:I s.33-34
25. Prof. Dr. Faruk Sümer, Oğuzlar s.300
26. Cengiz Orhonlu: ''Osmanlı İmparatorluğu'nda Aşiretlerin İskanı'' Eren Yay.İst.1987 s.52-53
27. Ahmet Refik: ''Anadolu'da Türk Aşiretleri (966-1200)'' Enderun Kitabevi İst.1989 s.84
28. Fikri Karaman: ''Sivas Doğanşar İlçesi ve Köyleri Belgeseli'' Acar Matb. İst.2000 s.26-31
29. Cengiz Orhonlu: ''Osmanlı İmparatorluğu'nda Aşiretlerin İskanı''s.39-52
30. Cengiz Orhonlu: ''Osmanlı İmparatorluğu'nda Aşiretlerin İskanı'' Eren Yay.İst.1987 s.49-51 ve I-II-III nolu haritalar.
31. Ahmet Refik: ''Anadolu'da Türk Aşiretleri (966-1200)'' Enderun Kitabevi İst.1989 s.100-109
32. Yusuf Halaçoğlu: XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu, İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi: Türk Tarih Kurumu Yayınları Ank.1997 s.137
33. Cevdet Türkay: Age.s.685-692
34. Prof. Dr. Faruk Sümer, Oğuzlar s.301
35. Ahmet Refik: ''Anadolu'da Türk Aşiretleri'' kitabı bir ibret vesikasıdır.
36. Baki Öz. ''Dünyada ve Türkiye'de Alevi-Bektaşi Dergahları'', Can Yay. İst.2001 s.89
37. Enver Behnan Şapolyo: ''Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi'' Türkiye Yayınevi İst.1964 s. 273 ve 278
38. Yunus Koçak: ''Hasan Dede Hayatı ve Öğretisi'' Hasan Dede belediyesi Kültür Yayınları no:3
39. Enver Behnan Şapolyo: ''Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi'' Türkiye Yayınevi İst.1964 s.281
40. Ali Kenanoğlu- İsmail Onarlı: ''HUBYAR SULTAN OCAĞI VE BEĞDİLİ SIRAÇ TOPLULUKLARI'' adlı yayınlanmamış eserden
41.Cuma Karataş; ''Son Güçebe BARAKLAR Tarih,Yaşam,Folklor'', Bumerang Yay. İst.1998 s.21
42. Ali Rıza Yalman (Yalkın): ''Cenupta Türkmen Oymakları'', Cilt-I s.41-42
43. Cengiz Orhonlu: ''Osmanlı İmparatorluğu'nda Aşiretlerin İskanı'' s.90
44. Cevdet Türkay: Age.s.156, 187, 199, 218, 287, 348, 381, 409, 478, 569
45. Prof. Dr. Faruk Sümer, Oğuzlar s.194-195 ve Cuma Karataş; Age.s.14-15
46. Ziya Gürel: ''Halk Aşıklarından Aşıkî ve Dedemoğlu'' Ank.1980

0 yorum:

Yorum Gönder